Stanislav Binički (1872-1942)

Život

Stanislav Binički

Stanislav Binički je rođen 27. jula 1872. godine u selu Jasika kod Kruševca. Prva muzička znanja je stekao u gimnaziji, nakon čega upisuje Filozofski fakultet u Beogradu, gde osniva Akademsko muzičko društvo koje je imalo za cilj da neguje instrumentalnu muziku. Nakon studija radio je godinu dana u gimnaziji u Leskovcu (1894-95), nakon čega odlazi u Minhen na Muzičku akademiju gde je 1895-99. godine studirao kompoziciju i solo-pevanje. Nakon studija se vraća u Beograd i počinje da radi kao dirigent u Narodnom pozorištu. Tu 1899. godine osniva Beogradski vojni orkestar, prvi simfonijski orkestar u Srbiji, dok 1904. godine osniva Muziku kraljeve garde kojom rukovodi do 1920. godine. Bio je stalni dirigent i pevačkog društva “Stanković” što mu je dalo mogućnost da organizuje prva beogradska izvođenja velikih insturmentalnih dela kao što su Hajdnov oratorijumi Sedam reči Hristovih (beogradska premijera 1907. godine) i Stvaranje sveta (1908. godine), ali i Betovenova IX simfonija (1910. godine), kao i Hristićev oratorijum Vaskrsenje. Sa velikim instrumentalnim sastavom od Muzike kraljeve garde i pevačkog društva “Stanković” nastupao je u Odesi (1911), Grčkoj i Francuskoj (tokom Prvog svetskog rata), kao i Čehoslovačkoj (1923). Binički je, takođe, jedan od osnivača Srpske muzičke škole 1899. godine (zajedno sa Mokranjcem i Cvetkom Manojlovićem), a takođe je bio i prvi direktor novoosnovane muzičke škole “Stanković” 1911. godine. Prilikom osnivanja beogradske opere 1920. godine Binički postaje njen direktor i dirigent. Četiri godine kasnije se povlači iz javnog života. Umro je u Beogradu 15. februara 1942. godine.

U njegovom rodnom selu svake godine se organizuju Dani Stanislava Biničkog koji okupljaju mnoge soliste i ansamble iz zemlje i inostranstva. 

Muzičke škole sa njegovim imenom postoje u Beogradu i Leskovcu. 

Kompoziconi stil

Binički na kompozitorskoj hronologiji srpske muzike zauzima prelazno mesto između Mokranjca i Marinkovića, autora orijentisanih isključivo ka vokalnoj muzici, i grupe stvaralaca koji započinju prodor ka većim instrumentalnim i scenskih oblicima (kao što su Konjović, Milojević, Hristić). Stoga se on u svom kompozitorskom stilu oslanjao na narodni melos, koji je često interpretirao sa tragovima gradskog, sentimentalno-sevdalijskog shvatanja folklora, što je možda upravo razlog zašto su njegova dela svojevremeno uživala široku popularnost.

Značajna dela

Scenska muzika

  • Na uranku, opera u jednom činu (1903), na libreto Branislava Nušića (originalna partitura je izgubljena, te je za obnovljeno izvođenje prilikom proslave sto godina Narodnog pozorišta 1968. godine, Krešimir Baranović uradio novu orkestraciju i instrumentaciju.
  • Ekvinocio, scenska uvertira (1903), komponovana za istoimenu dramu Ive Vojnovića.
  • Iz mog zavičaja, uveritra (1899).

Solo pesme i ciklusi pesama

  • Pesme iz Južne Srbije, ciklus pesama za glas i klavir
  • Mijatovke, ciklus pesama za glas i orkestar, zapisane prema pevanju svojevremeno čuvenog narodnog pevača Mijata Mijatovića
  • Grivna, solo pesma na tekst Alekse Šantića
  • Pod jorgovanom, solo pesma na tekst Alekse Šantića
  • Da su meni oči tvoje, solo pesma na tekst Jovana Ilića
  • Na Liparu, solo pesma na tekst Đure Jakšića
  • Dan za danom, solo pesma na tekst Vojislava Ilića

Horska muzika

  • Seljančice, šest horova (1908) na tekstove Milorada Petrovića
  • Liturgija, napisana za pevačko društvo “Stanković” koje je delovalo i kao crkveni hor dok ga je vodio Binički.

Instrumentalna muzika

  • Marš na Drinu (1915)
  • Gardijski marš

Značajna izvođenja

Premijera opere Na uranku Održana je 2. januara 1904. godine u Narodnom pozorištu, pod upravom autora, i uz učešće tada poznatih pevača Sultane Cijukove i Žarka Savića.

Marš na Drinu je izveden 1961. godine u Stokholmu kada je Ivo Andrić primao Nobelovu nagradu za književnost.